Of og van í íslenskri myndlist

Í sérblaði Fréttablaðsins um Menningu og listir er rætt við nokkra menningarvita um ofmetnustu listaverkin.

Í myndlistinni er það Hannes Sigurðsson sem velur ofmetnasta listaverkið sem hann segir vera Mona Lisa.

Mikið er ég sammála honum og vitna þá hér með í grein sem ég skrifaði í lesbók í vor um Monu Lisu. Rak þá tækni og aðferð en fjallaði líka um frægðarferilinn og vitna m.a. í bók Darians Leaders, Stealing the Mona Lisa" en þar fjallar fræðingurinn um að frægð listaverksins komi til af því að myndinni var stolið árið 1911 og í 2 ár hengdi Louvre safnið myndir af Monu um gjörvalla Evrópu og sendi tilkynningar í hús "Hefur þú séð þetta málverk", með mjólkurpóstinum.  Þegar verkið komst svo til síns heima var það orðið frægasta málverk heims, og óvart fyrsta markaðssetta listaverkið.

Mig langar að taka þátt í þessum leik á blogginu mínu með Ísland í huga.

 Jón Stefánsson á tvö ofmetnustu listaverkin á Íslandi. að mínu mati.  Annarsvegar er það Þorgeirsboli.  Hræðilega vont verk þar sem tengsl á milli bolans og óttasleginnar manneskjunnar eru engin.  Hún stendur eins og einhver dramadrottning að falla í yfirlið í áhugamannaleikhúsi en bolinn glápir í allt aðra átt. Fnæs bolans er svo eins og risastórir bómullarhnoðrar fastir í nefi hans.

Hitt verkið heitir Svanir og var í eigu Danadrottningar sem gaf verkið aftur heim við athöfn.  Verkið sýnir svani taka á flug en eru í raun eins og hnullungum þjappað saman á fletinum þannig að flugtakan er ósannfærandi og skvett vatnsins er bara klúðurslega málað.

 Mér finnst Jón annars fínn listamaður, og sérlega flottur í formsterkum málverkum.  Hann kunni bara ekki að mála loftkennd.

Ofmetnastan Íslenskra listamanna tel ég Þórarinn B. Þorláksson.  Hann nýtur þess góðs að hafa verið fyrstur íslendinga til að halda myndlistarsýningu heimavið.  En borið saman við hina frumherjana, Jóhannes, Jón og Ásgrím, þá stóð hann þeim langt að baki.

Vanmetnasti Íslenski listamaðurinn er Eyborg Guðmundsdóttir. 

Hún starfaði lengst af í París þannig að hún átti ekki mikið samneyti við abstraktlistamennina hér heima á sjöunda áratug síðustu aldar.  Auk þess var hún kona. Eyborg var frumkvöðull í op-list á Íslandi sem var öllu vísindalegri nálgun við abstrakt en menn voru að fást við á Fróni. 

Eyborg hóf ferilinn seint og lést of snemma en var æðisleg listakona.

Athugasemdir

[þorgeir (IP-tala skráð) 17.8.2008 kl. 17:46]

Í mínum huga er engin spurning að Gunnlaugur Blöndal er ofmetnasti listamaður þjóðarinnar af gamla skólanum. Hreint og klárt kitsch og reyndar svolítið fyndið sem slíkt. Mér dettur líka Sigurjón Ólafsson í hug. Ég veit ekki hvar ég ætti að byrja ef ég færi mig nær í tíma. Af nógu er að taka. Gömlu ljósmyndaverkin hans Sigurðar Guðmundssonar eru stórlega ofmetin þó áhrif á seinni listamenn séu óumdeilanleg, Rúrí eins og hún leggur sig, Eggert Pétursson og að sjálfsögðu Ólafur Elíasson.

[Anna Jóelsdóttir (IP-tala skráð) 17.8.2008 kl. 19:10]

gaman ad lesa pessar paelingar,! 

hvar liggja upplysingar um Eyborgu? eiga sofnin verk eftir hana? 

[Aldís Arnardóttir (IP-tala skráð) 17.8.2008 kl. 19:59]

Skemmtilegar pælingar og sitt sýnist hverjum.  Í framhaldi af þessu  langar mig að velta aðeins upp verðlagningu ungra listamanna.  Ég fór á fyrstu myndlistarsýningu ungrar listakonu á Snæfellsnesi í sumar, sem er ekki í frásögur færandi nema verðlagningin kom mér verulega á óvart.  Verðin voru sambærileg við verð þekktra myndlistarmanna með margra ára og jafnvel áratuga reynslu.  Hvað finnst mönnum um þetta, skiptir kannski engu máli hvernig myndlistarmenn verðleggja sig svo lengi sem einhver er tilbúin að kaupa?

[Ransu, 17.8.2008 kl. 20:05]

Þorgeir, Gunnlaugur virkar alltaf dálítið kitschaður, en hann var flinkari með skúfinn en Þórarinn, sem hefur hann þá smá uppávið.

Ég er reyndar ósammála með Sigurð Guðmundsson. Ljósmyndirnar eiga viðurkenninguna skilið.  Hins vegar er spurning um framhaldið. Þessi snemmmódernlegu skúlptóúra sem hann gerði á níunda og tíundaáratugnum standa klárlega ekki undir nafni og svo þótti mér sýningin hans í Listasafni Reykjavíkur í sumar, sem átti að vera endurkoma ljósmyndanna,  sýna að hann er fallinn í aðra deild í þeim geiranum.  Hins vegar á hann alltaf góða spretti inn á milli sem minna á ágæti hans í listinni.

Anna, það eru ekki mörg verk í umferð eftir Eyborgu. Verkið sem ég birti á blogginu er í eigu Listasafns Íslands. Það má finna eitthvað pínu á www.umm.is. Sótti einmitt myndina þangað.

Verk eftir Eyborgu sem margir ganga framhjá án þess að skoða frekar er í glugganum á Mokka Kaffi við Skólavörðustíg og hefur hangið þar í fjölda ára.

Hrafnhildur Schram, sem hefur staðið tryggan vörð um kvenlægan legg listasögunnar á Íslandi, skrifaði um Eyborgu í Skírni.  Og svo eru væntanlega til einhverjar ábendingar Guðbergs Bergssonar um ágæti Eyborgar, en hann hefur mikið álit á henni.

Annars er skammarlega lítið til um hana.

[Ransu, 17.8.2008 kl. 20:12]

Aldís, það hefur aldrei verið nein verðmyndun á íslenskri myndlist. Og eftirminnilegt framlag Steingríms Eyfjörð á Carnegie fyrir 2 árum fjallaði einmitt um  þetta.

Með vaxandi galleríum og einhverjum markaði kann þetta að breytast.

[Ragga (IP-tala skráð) 17.8.2008 kl. 21:28]

Ég er þér bara algjörlega sammála núna.

[stefán (IP-tala skráð) 18.8.2008 kl. 16:23]

Það er ótrúlegt bullið sem kemur úr munni Hannesar á Akureyri, ég held það sé hægt að fullyrða að hann er að öllum líkindum ofmetnasti listfræðingur íslands, Mona Lisa er auðvitað snildar málverk, ef menn hefðu einhvern kjark eða visku, þá myndu menn benda á eitthvað af því núlifandi ofmati sem flæðir yfir okkar samtíma, Hannes hefur aftur á móti fjölmiðla með sér, það má benda á tvær nýlegar "flopp" sýningar hjá honum..Bæ bæ Ísland og Zen sýninguna sem voru vandræðalega lélegar og gæti tæplega staðist sem útskriftarsýningar hjá myndlistardeild í menntaskóla. En þið greinarskrifarar hjá mogganum hafið ekki bein í nefinu að gagrýna "ykkar" fólk. Samtímalist í allri sinni heild fölnar í samanburði við Monu Lisu. En hvað veit fólk hér upp á skeri? Sem þekkir ekkert annað en vanþekkinguna og fordómana sem er otað að þeim daglega af fjölmiðlum sem eru ekki pappírsins virði. 

[Ransu, 18.8.2008 kl. 17:31]

Úff...menn eitthvað pirraðir.

Ég gat ekki lesið, Stefán, að Hannes segði að Mona Lisa væri lélegt listaverk.  Það er bara ofmetið og það var ekki einu sinni lykilportrett endurreisnar fyrr en eftir að því var stolið og goðsögnin og markaðssetningin hafði sín áhrif.  Fornarinu eftir Raphael og Mona Lisa stóðu jafnfætis.  Hversu margir ætli þekki Fornarinu í dag?

Mona Lisa er stórbrotið málverk, en það er svo langt frá því að vera besta listaverk sögunnar.  Hann er langur listinn af listaverkum sem eiga betur heima þar.

Þetta hefur svo ekkert með samtímalist í allri sinni heild að gera, nema hvað að samtímalistin er farin að snúast meira um popúlisma. Og þar hefur reyndar Mona Lísa sigurinn yfir allri myndlist.  Hún er popúlisminn uppmálaður..

[Ásdís (IP-tala skráð) 18.8.2008 kl. 20:28]

Verk Eyborgar voru á sýningunni Kyrr birta heilög birta í Gerðarsafni árið 2002. Guðbergur Bergsson var sýningarstjóri og ritaði texta í samnefndri sýningarskrá. Flottur listamaður Eyborg.

[stefán (IP-tala skráð) 18.8.2008 kl. 21:00]

Þetta hefur mjög mikið með samtímalist að gera, menn forðast það eins og heitan eldinn að ræða það sem miður fer í "dag", það er auðvitað auvelt að benda á eitthvað eld gamalt listaverk og segja að það sé ofmetið, það hefur náttúrulega enga þýðingu. Það að nefna Monu Lísu er einnig ofboðslega

fyrirsjáanlegt, Það sýnir skort á sjálfstæðri hugsun. Hver segir að Mona Lisa sé besta listaverk sögunnar? Einhver könnun? Það er kanski frægast, en eru ekki nægileg mörg dæmi úr okkar samtíma um ofmat? Ég held að listinn sé of langur.

Að gagnrýna verk löngu liðna listamanna er eins og að sparka í dauðan hund, hann bítur ekki til baka. Mér finnst það bera vott um kjarkleysi.

[Ár & síð, 18.8.2008 kl. 22:27]

Sæll. Þú hefur áður gagnrýnt flugtakið hjá svönunum, m.a. í Mogganum, vgna þess að gusurnar eru ekki nógu góðar. Hér er skemmtileg ljósmynd sem sýnir hvernig svanir gusa.
Matthías

[Ransu, 19.8.2008 kl. 09:41]

Sá sýninguna í Gerðarsafni, Ásdís. Hún var skemmtilega samsett hjá Guðbergi. Ég man ekki eftir að verk eftir Eyborgu hafi verið sýnd einhversstaðar síðan. Þetta er fyrir 6 árum.

Stefán, Það er ekki verið að gagnrýna Leonardo da Vinci, eða sparka í hann liggjandi. Hann var stórkostlegur listamaður, engin spurning. Málið snýst um popúlisma. Þ.e. að það eru aðrir þættir en gæði verksins sem gerir það frægara en önnur verk, markaðssetning, goðsögn, sögusagnir um tilurð, ímynduð dulin skilaboð o.s.frv. Þess má geta að Mona Lisa er líka fjölfaldaðasta listaverk heims. En rétt er að hvergi stendur að þetta sé besta listaverkið.

Takk, Matthías, þetta er flott hlaup hjá svaninum og skvettið eftir því líflegt. 

[stefan (IP-tala skráð) 19.8.2008 kl. 13:11]

Að segja að verk sé ofmetið t.d. Mona Lisa þá er sá hin sami að gefa það í skyn að verkið eða listamaðurinn eigi ekki skilið athyglina, það sem ég er að segja er að Mona Lisa verðskuldar athyglina í samanburði við þá athygli sem sýnd er fjölmörgum samtímalistamönnum (almenningur þekkir ekki verk samtímalistamanna vegna þess að þau eru oft á tíðum óáhugaverð, en fjölmiðlamenn reyna óspart að telja almenning trú um hið gagnstæða, í markaðsetningu!).

[Harpa (IP-tala skráð) 19.8.2008 kl. 22:35]

Sæll Ransu. Eyborg hefur verið sýnd reglulega á sýningum í Listasafni Íslands á undanförnum árum. Safnið á því miður ekki mörg verk eftir hana og þau finnast ekki víða hér á landi.