Ekvivalencija

Lenti á KEF í gærkvöldi eftir að hafa verið að setja upp sýningu í Dubrovnik ásamt góðu fólki sem opnaði á miðvikudaginn var.

Dubrovnik er glæsileg borg, syðst við strönd Króatíu. Hluti af henni, gamli bærinn, er innan borgarmúra sem voru reistir á endurreisnartímum.

Sýningin ber heitið "Ekvivalencija" (Ígildi) og er í Galerija Otok og Karentena sýningarsal Art Radionica Lazareti. 

 Húsið var á öldum áður notað sem sóttkví þegar plágur geisuðu á skipum sem komu til borgarinnar. Salurinn og galleríið er við höfnina við borgarmúrana.

Listamennirnir sem sýna eru Guðrún Vera Hjartardóttir, Helgi Hjaltalín, Hlynur Hallsson, JBK Ransu og Þorvaldur Þorsteinsson.

Læt frekari upplýsingar um sýninguna þegar ég hef "downlódað" myndum af henni.

Úttekt á sýningarstarfsemi.

Þetta er aldeilis flott að fá svona heilsíðuúttekt frá Bergþóru á sýningarstöðum á Íslandi. Gefur nokkuð skarpan mismun á sýningarstarfsemi.

Söfnin byggja á annarskonar starfsemi en sölugallerí og eðlilega eru sýningar farnar að þróast í þá áttina. Þ.e. að gallerísýningar eru þá sölusýningar en safnasýningar falla undir verkefni eða "prójekt".

"Aðrir sýningarstaðir", eins og Mogginn kallar þá, eru reknir með ýmsum hætti allt frá því að vera innan reksturs fyrirtækis, eins og Gallerí 100° í Orkuveitu Reykjavíkur, til einkaframtaks eins og raunin er með Gallerí Box, Suðsuðvestur ofl.

Eðlilegra hefði verið að setja alla þá staði sem taka prósentur af sölu í flokkinn "Gallerí", þannig að Gallerí Fold, Fótógrafí og Kling & Bang færðust um set.

Ekki veit ég hversvegna Listasafn ASÍ var skilgreint sem " Aðrir sýningarstaðir" en það á heima í safnaflokknum alveg eins og Hafnarborg og Gerðarsafn (sem reyndar er eina safnið sem tekur prósentur af sölu)

Eftir slíkar tilfærslur sætu eftir sýningarsalir sem mætti skilgreina sem "Not-for-profit" eins og tíðkast í útlandinu.

Athyglisvert að Grafíksafnið sé ekki með í úttektinni, sérstaklega þar sem talað er um liðna tíð í greininni þegar listamenn greiddu leigu fyrir sýningarrými.  En þannig er enn háttað í sýningarsal íslenskrar grafíkur.

Ég held að Listasafn Reykjavíkur sé eina safnið sem greiði listamönnum fyrir að sýna. En yfirleitt er sá aur bara upp í kostnað. Reyndar greiðir Hallgrímskirkja (sem er ekki inni í þessari úttekt og á heldur ekki heima þar) einhvern pening fyrir sýningar í anddyri, en þar með er það upptalið.  Þetta er eitthvað sem þarf að breytast, allavega hjá opinberum söfnum. En yfirleitt er það þannig að allir fá greitt fyrir vinnu sína sem koma að sýningu (grafískir hönnuðir eða þjónar á opnun) nema listamennirnir.

Fæst söfn gera sýningarskrár utan stóru safnanna (sem oftast gera þó bara blöðung), en slíkar heimildir skipta listamenn og sýningarstaði máli.

Hjá Listasafninu á Akureyri eru yfirleitt metnaðarfullar skrár, sem og hjá Þjóðminjasafninu (veit samt ekki hvort Þjóðminjasafnið eigi heima í svona úttekt).

Listasafn Reykjanesbæjar prentar alltaf ágæta skrá með sýningum og Gallerí 100° er einnig með vandaða sýningarskrá sem gestir fá ókeypis.

Gallerí Turpentine og i8 prenta blöðunga með texta og litmyndum fyrir hverja sýningu.

Af úttektinni að dæma er augljóslega hægt að velta heilmiklum fjármunum með einbeittri gallerístarfsemi og þannig skapast líka einhver sannfærandi markaður.

Af því tilefni mætti líka rannsaka verð á íslenskri myndlist. Hvað ræður því hvað verk eftir þennan eða hinn listamanninn kosta. Og hvernig er verðmyndun á íslenskri myndlist samanborið við verðmyndun erlendis.

Íslensk list selst vel erlendis

Ósamþykktur Basquiat

Ég sá fyrst sýningu á verkum eftir Jean-Michel Basquiat í Amsterdam árið 1990. Ég var gersamlega heillaður af verkum hans og hef æ síðan reynt að sjá sýningar á verkum hans þegar tækifæri gefast.

Síðast sá ég sýningu á verkum hans í New York fyrir tveimur árum og hlustaði þá með öðru eyranu á leiðsögn sem var um sýninguna um leið og ég skoðaði og hjó eftir því að leiðsögnin sem og spurningar gesta snérust aðallega um verðgildi mynda.  Basquiat var nefnilega ekki bara fantagóður málari heldur er hann goðsögn og holdgervingur listamannsímyndarinnar.  Hann var náttúrutalent sem byrjar sem graffitílistamaður á götunni (kallaði sig þá Sabu), var svo tekinn inn af galleríi þar sem hann fær allt sem hann vill, efni til að mála með og dópa. Og deyr ungur (aðeins 28 ára) vegna mikillar eiturlyfjaneyslu. Að auki er búið að gera bíómynd um kappann.

Ég hef oft spáð í það hve mikið magn af verkum er til eftir listamanninn miðað við stuttan feril og alltaf skjóta nýjar myndir upp kollinum á sýningum eða í tímaritum.

Verð á verki eftir Basquiat má telja í tugum og hundruðum milljóna króna og ekki er erfitt að falsa Basquiat-mynd. Það hljóta því einhverjar slíkar að vera í umferð.

Nú er komið upp mál þar sem nefnd sem sérhæfir sig í Basquiat neitar að viðurkenna eitt verk sem frumsköpun Basquiats. Og fyndnast er að sá sem seldi eigandanum myndina til að byrja með er í nefndinni.

Sjá frétt HÉR og HÉR

Ísland í dag

Það olli talsverðu hugarróti hjá mér þegar ég horfði yfir hópinn á 17 júní göngu í Kópavogi og sá að ímyndir sem prýddu blöðrur barna samanstóðu af fígúrum á borð við Bangsímon, Spæderman og Halló Kittí.

Var mér hugsað til Kjarvals og Errós, þar sem sá fyrrnefndi er lókal listamaður, rómaður fyrir að kenna íslendingum að sjá sérkenni sín, en sá síðarnefndi innleiddi neyslumenninguna inn í listina, gerði íslenska list heimsborgaralega með hasarblaðahetjum.

Eitthvað þótti mér farið að halla á Kjarvalsgildin í þessum hátíðarhöldum. Í Reykjavík hlustaði ég á Júróbandið syngja Abanibiaboebe og This is my life. Ekkert Hæ hó jibbíjei eða Ísland ögrum skorið.

Í bókinni Tilraun um heiminn segir Þorsteinn Gylfason frá skóflu einni á Siglufirði. Hún er sögð sú elsta í bænum en samt er búið að skipta um skaftið á henni í þrígang og hausinn tvívegis endurnýjaður.

Þannig er Ísland í dag.

Allt að 50 þúsund manns í miðborginni í dag

Andy Warhol (Fyrir Ingvar)

Félagi minn Ingvar óskar eftir í síðustu athugasemd að ég fjalli um Andy Warhol.  Ég verð að gera honum til hæfis. Enda Warhol snillingur og  með honum fæðist  nýtt landslag í listinni. Hann er einn þriggja áhrifamestu listamanna eftir síðari heimstyrjöldina að mínu mati.  Hinir tveir eru Jackson Pollock og Joseph Beuys.

Ég copy/paste-aði hluta úr grein sem ég skrifaði í Morgunblaði fyrir 4-5 árum síðan vegna sýningar á verkum hans hér. 

 

Andy Warholvar einn af frumkvöðlum Popplistarinnar í Bandaríkjunum. Popplistin á reyndar upptök sín í Bretlandi en fann sér svo farveg í Bandaríkjunum þar sem hún blómstraði undir heitinu Neo Dada. Popplist er margtætt liststefna og innan hennar má finna marga áhrifamenn í myndlistarsögunni. Á toppnum trónir þó Andy Warhol

Ekki epli heldur Campbell's

Andy Warhol, eða Andrew Warhola eins og hann hét með réttu, fæddist árið 1928 í Pittsburg af tékknesku foreldri. Hann fluttist snemma til New York borgar tar sem hann hóf feril sem grafískur hönnuður og var nokkuð vinsæll í faginu strax á sjötta áratugnum. Samhliða hönnun og myndskreytingum í glanstímarit syndi hann grafík og teikningar í smærri listsýningarsölum í borginni.

Eftir að hafa kynnst listamönnunum Jasper Johns og Robert Rauschenberg fór hann alfarið að einbeita sér að myndlistinni og málaði myndröð af ofurhetjum, Súperman, Batman o.s.frv. Það var árid 1960. Skömmu síðar hóf hann að mála myndir af Kóka Kóla-flöskum og á eftir fylgdi sería af Campbell's súpudósum sem er á meðal þekktustu verka Warhols.

"Cézanne málaði epli en ég mála Campbell's" voru orð Warhols sem sögðu til um breytt samfélagsleg og listræn viðhorf á sjöunda áratugnum þegar popplistin braust í gegn. Warhol gerði neyslusamfélagið að sínu helsta viðfangsefni og eru staflar af handmáluðum Brillókössum listamannsins af mörgum taldir tímamótaverk í listasögunni.

Hefur bandaríski listfræðingurinn Arthur C. Danto talað um Brillókassa Warhols sem endalok eða dauða myndlistarinnar, þar sem listaverkið bætir engu við veruleikann nema út frá heimspekilegri kenningu um list. Þ.e. að við gefum okkur að Brillókassar warhols séu list vegna kenninga og umræðu en ekki fagurfræðilega upplifun, og þar eru viss skil sem Danto og reyndar fleiri listheimspekingar, merkja á samtímalist og list fyrri tíma. 

Mörgum hefur þótt Danto gera Warhol að full heimspekilega þenkjandi listamanni og benda á að hann hafi einfaldlega verið yfir sig numinn af yfirborðs-menningunni sem hann bjó við og endurspeglað hana eins og hún lá fyrir honum.

Goðsagnir líðandi stundar voru Warhol hjartkærar og árið 1962 gerði hann myndraðir af Marilyn Monroe, Elvis Presley, Marlon Brando o.fl. dáðum persónum. Þá lagði Warhol jafnframt niður pensilinn og fór að nota ljósmyndir og silkiþrykk.

Warhol tók ekki bara fyrir glans og glamor samfélagsins heldur líka dekkri hliðar þess í svokölluðum "Dauða og ógæfu seríunum" (Death and disaster series), en það eru myndir af sjálfsmorðum, bílslysum, atomsprengju, rafmagnstól, ofbeldi o.fl. sem hann vann eftir fréttaljósmyndum.

Fígúran Andy

Þótt Andy Warhol hafi heyrt undir popplist tá er oft litið á hann sem frum-hugmyndalistamann (Proto-conceptual artist), í líkingu vid Yves Klein og Piero Manzoni. Hann er dæmi um listamann sem gaf listinni hug sinn og líkama, líkt og hann væri ekki til nema sem fígúran Andy Warhol. Hann bar ávallt hvíta hárkollu og var með margskonar uppátæki sem gerðu hann að goðsögn. Warhol fékkst við kvikmyndagerð og gerði mikinn fjölda kvikmynda og eru sumar þeirra, s.s. "Trash", "Face" og "Chelsea Girls", nú sígildar "költ"-myndir.

Vinnustofa Warhols var heimur útaf fyrir sig og líktist helst skemmtistað eða klúbbi. Hún var kölluð "Verksmiðjan" (Factory) og sóttu þangað fjöldi manns dag hvern, myndlistarmenn, rithöfundar, leikarar, poppstjörnur og svo þeir sem vildu ganga í augun á Warhol. Skapaðist m.a. sá siður á meðal gesta Verksmiðjunnar að kalla hvern þann sem var í uppáhaldi hjá Warhol, "Súperstjörnuna". Raunverulegar súperstjörnur urðu líka til í verksmiðju Warhols. Hljómsveitir stigu sín fyrstu skref í "verksmiðjunni" og var ein þeirra The Velvet Underground & Nico, með Lou Reed og John Cale í fararbroddi, sem Warhol tók undir sinn verndarvæng og framleiddi þeirra fyrstu og bestu breiðskífu sem jafnan er kölluð "Banana album".

(The Velvet Underground er besta hljómsveit "ever", Bananaplatan sú besta sem hefur verið gefin út og lagið "Venus in Furs"...langbesta popplag...í úniversinu)

Hlusta og skoða HÉR

Anselm Kiefer fær "bókmenntaverðlaun"

Tilkynnt var í dag að Anselm gamli Kiefer hljóti viðurkenningu Þýskra bóksala,  Friedenspreis des Deutschen Buchhandels (Friðarverðlaun þýskra bóksala), í ár.

Sjá HÉR

Kiefer brýtur þar með merka hefð. Þ.e. að rithöfundar hljóti bókmenntaverðlaun. En Kiefer er myndlistarmaður sem hefur gert skúlptúra sem eru einnig bækur. 

Verðlaunin eru kannski ekki hefðbundin bókmenntaverðlaun heldur.

Samt er þetta enn eitt dæmið um það þegar listmiðlar skerast með einhverjum hætti og við gætum þá allt eins séð Steingrím Eyfjörð eða Rúri (hún gerði jú skjalaskáp) hljóta viðurkenningu íslenskra bókaútgefenda í náinni framtíð.

Mynd: Bók með vængieftir Anselm Kiefer frá árinu 1994. Í eigu Modern Museum of Fort worth.

Og næsti prófessor við LHÍ er...

Jæja, bréfið er komið og því opinbert hver gegnir prófessorstöðu  við myndlistardeild LHÍ næstu árin. En þar sem engin beiðni er um að halda efni þess leyndu að þá birti ég niðurstöðu rektors sem hann fékk í samráði við stjórn skólans.

Næsti prófessor við LHÍ heitir...

Hulda Stefánsdóttir

Það væri sannarlega skemmtilegt að rýna í valið, spá í forsendur, kosti, galla og hvaða yfirlýsingu skólinn gefur með vali á prófessor í samanburði við aðra sem komu til greina.  En þar sem ég var sjálfur í þeim hópi þá finnst mér ekki við hæfi að ég geri það, að svo stöddu. 

En HÉR er allavega CV hennar Huldu.

Næsti prófessor við LHÍ verður...?

Vænta má að Hjálmar Ragnarsson, rektor við LHÍ, tilkynni á næstu dögum hver taki áður auglýsta prófessorstöðu við myndlistardeild skólans. 

14 sóttu um stöðuna og 6 þeirra voru teknir til frekari skoðunar og í viðtöl.  þetta hefur verið furðulangt ferli að finna þennan eina, máski vegna þess að úrvalið er gott.

Ég fékk leyfi hjá sexmenningunum að nafngreina þá hér á blogginu, en annars er eitthvað voða leynimakk yfir þessu að hálfu skólans.  Sjálfur sé ég ekkert að því að umsóknir liggi á borðinu frekar en aðrir sexmenninganna, svona umræðunnar vegna. 

Næsti prófessor við myndlistardeild skólans verður einn af eftirfarandi (eftir stafrófsröð):

Birgir Snæbjörn Birgisson 

Bjarni Sigurbjörnsson 

Einar Garibaldi Eiríksson

Hulda Stefánsdóttir

Ransu 

Steingrímur Eyfjörð

Vafasöm list

Það var heilmikil frétt um daginn þegar ljósmyndasýning Ástralans Bills Hensons var stöðvuð í Sydney, en myndirnar sýndu nakta líkama 12 og 13 ára drengja og stúlkna.

Nú er lögreglan í Ástralíu í rassíu gegn Henson og þræðir söfn og gallerí til að skoða verk hans og athuga hvort þau eigi að gera upptæk sem barnaklám.

Meira um það hér

Henson er svosem ekki eini listamaðurinn sem rær á þessi mið. En hann er í svipuðum þönkum og Larry Clark sem oft virðist vera með fyrirsætur á mörkum löglegrar nektar. Máski er Larry næstur í röðinni?

Og þá er spurning með eldri meistara myndlistar.

Franski 18. aldar málarinn Jean- Honore Fragonard gerði dálítið "dúbíus" myndir af ungum stúlkum.

Og samlandi hans, Balthus,  einn af þessum stóru um og eftir WW2,  hefur augljóslega haft einkennilegar hneigðir til ungra stúlkna. En mörg málverka hans eru hin furðulegustu hvað það varðar.

Og þeir eru fleiri vel metnir en vafasamir listamenn.

Myndir: Efri mynd er af Bill Henson við eigin verk.

Neðri mynd tv. er af málverki eftir Fragonard og heitir Stúlka með hund og er í eigu Alte Pinakothek listasafnsins í Munchen. Var áður í eigu pablos Picassos.

Neðri mynd th. er af málverki eftir Balthus frá árinu 1934 og heitir Gítartímar og er í eigu Louvre safnsins í París.

Hel Hitler

ÁRIÐ 1937 stóð nasistaflokkurinn í Þýskalandi fyrir sýningu í Haus der Deutschen Kunst í München sem nefndist "Die Grosse Deutscher Kunstaustellung" (Hin mikla þýska myndlistarsýning) og var andsvar nasista við módernískri list. Í ræðu sinni við opnun sýningarinnar viðraði Adolf Hitler skoðanir sínar á framúrstefnulistinni sem hann kallaði "Entartete Kunst" (úrkynjaða list). Rétt er að geta þess að sem ungur maður sótti Hitler tvívegis um inngöngu í listakademíuna í Vín og var synjað í bæði skiptin. Í ræðunni hélt Hitler því m.a. fram að módernísk list, kúbismi, fútúrismi, dadaismi o.s.frv., væri gerð af mönnum sem ekki væru gæddir listrænum hæfileikum en kynnu að blekkja listunnendur með hugmyndafræðilegu bulli. Hét Hitler því að losa þýsku þjóðina við þessi erlendu áhrif og lauk svo ræðunni með því að segja; "héðan í frá hefjum við stríð sem hreinsar slík óhreinindi úr menningu okkar".

Þessi orð sem eru rituð hér að ofan eru tekin úr grein sem ég skrifaði um sýninguna "Aftökur og útrýmingar" í Listasafninu á Akureyri árið 2003 og er við hæfi að birta hér að nýju.  Bræðurnir Jake og Dinos Chapman opnuðu nefnilega sýningu í White cube í London í gær sem er tileinkuð listhneigð Adolfs Hitlers og nefnist "If Hitler Had Been a Hippy How Happy Would We Be".

Þeir bræður hafa keypt 13 vatnslitamyndir sem Hitler málaði á árunum 1910 - 1913, en talið er að allt að 1000 myndir eftir Adolf Hitler séu í umferð.

Hafa Chapmanbræður málað ofan í myndirnar þrettán, eyðilagt eða gætt þær nýju lífi?

 

 

 

 

 

Auk myndanna sýna þeir  nýja útgáfu af verkinu "Helvíti" sem brann árið 2004. Ég sá fyrra verkið á sínum tíma og var alveg magnaður andsk.. í anda málverka Hieronymus Bosch, en uppsett eins og tindátar þar sem hakakrossinn er í aðalhlutverki.

Vafalaust sýning sem rótar í manni og vert væri að heimsækja.

Frekar um sýninguna í times online http://entertainment.timesonline.co.uk/tol/arts_and_entertainment/visual_arts/article4029886.ece